UROCZYSTOŚĆ MATKI BOSKIEJ CZĘSTOCHOWSKIEJ 26.08.2024
Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej to jeden z najbardziej znanych wizerunków Matki Bożej na świecie. Jednoznacznie kojarzy się z Polską i z sanktuarium na Jasnej Górze w Częstochowie. Czarna Madonna, jak nazywa się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, uznawana jest za cudowny wizerunek, ponieważ na skutek modlitwy przed nim, tysiące wiernych doświadczyło uzdrowienia i innych cudów.
Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej ukazuje Maryję skierowaną przodem do widza z głową lekko zwróconą w prawo. Jej prawa ręka ukazana jest skośnie na wysokości piersi, a lewa podtrzymuje siedzące na niej Dzieciątko Jezus. Maryja ubrana jest w ciemnogranatową suknię i płaszcz nałożony także na głowę. Zdobią go złote lilie i złota gwiazda sześcioramienną nad czołem. Matka Boska Częstochowska ma pociągłą twarz z bliznami, wąskim, długim nosem, małymi ustami i oczami z rozbłyskami światła wokół tęczówek. Maryja spogląda z obrazu ze smutkiem i refleksyjną zadumą.
Natomiast mały Jezus zwrócony jest twarzą do Matki i ma uniesioną prawą rękę do błogosławieństwa. W lewej dłoni trzyma świętą księgę, prawdopodobnie Ewangelię w zielonobrunatnej oprawie. Dzieciątko ma jasnokarminową tunikę z ornamentami. Ma twarz z krótkim noskiem, pełnymi ustami i loczkami włosów. Jego twarz jest smutna i zamyślona.
Wizerunek Bogarodzicy został namalowany przy użyciu techniki temperowej na płótnie naklejonym na trzy sklejone deski lipowe o wymiarach 122,2 x 82,2 cm. Razem z oprawą obraz ma wymiary 137,0 x 97,2 cm. Na przestrzeni setek lat istnienia wymagał licznych konserwacji i rewaloryzacji. Ciemna kolorystyka obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej to efekt ściemnienia warstwy werniksu, czyli szlachetnego lakieru stosowanego do celów artystycznych. Od XVIII wieku obraz jest ozdabiany bogatymi sukniami. Aktualnie jest ich siedem. Najstarsze – diamentowa i rubinowa pochodzą z XVII wieku. Od 1656 roku Czarna Madonna i Dzieciątko mają na głowach korony w nawiązaniu do tytułu Matki Bożej Królowej Polski. Dodatkową ozdobą obrazu jest srebrna zasłona z 1675 roku.
Historia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej
Historia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej sięga XIV wieku. Jego autorem jest nieznany włoski malarz. Najstarszy dokument dotyczący tego dzieła to piętnastowieczna legenda pt. „Przenosiny tablicy Błogosławionej Maryi Dziewicy, którą święty Łukasz wymalował własnymi rękami”. Według niej obraz Matki Boskiej Częstochowskiej nie pochodzi z XIV wieku, ale z okresu początków Chrześcijaństwa, a namalował go św. Łukasz Ewangelista na deskach stołu pochodzącego z domu Maryi w Jerozolimie.
Zanim Czarna Madonna trafiła do Polski, cesarz Konstantyn Wielki sprowadził go do Konstantynopola. Tam też zasłyną wieloma łaskami. Następnie obraz Matki Boskiej Częstochowskiej trafił na Ruś na prośbę księcia Lwa Halickiego. Do Częstochowy to niezwykłe dzieło trafiło za sprawą księcia Władysława Opolczyka. Miało to miejsce 31 sierpnia 1384 roku.
Zniszczenie obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej
Polski historyk i kronikarz Jan Długosz zrelacjonował napad na klasztor ojców Paulinów na Jasnej Górze z 16 kwietnia 1430 roku, kiedy to obraz Matki Boskiej Częstochowskiej został sprofanowany i zniszczony. Przedstawiciele ruchu religijnego husytów wyrwali Czarną Madonnę z ołtarza, wynieśli przed kaplicę i porąbali szablami. Przebili go też mieczem i porzucili w okolicy kościoła św. Barbary.
Po tym incydencie Bogarodzica trafiła do krakowskiego ratusza. Król Władysław Jagiełło oddał obraz w ręce ruskich malarzy i zlecił im jego naprawę. Renowacja trwała dwa lata. Malarze pozostawili rany zadane Czarnej Madonnie w czasie ataku oraz deski, na których został namalowany ten cudowny i tajemniczy wizerunek. Informacje te potwierdza relacja Mikołaja Lanckorońskiego, który zapisał ponadto, że po odnowieniu obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, został on ozdobiony złotem, srebrem i klejnotami ze skarbca Królewskiego Majestatu. Dodatkowo artyści zmienili ozdoby szat. Na płaszczu Maryi pojawiły się lilie andegaweńskie, a w rękach Dzieciątka – książka.
Renowacje obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej
W 1655 roku obraz Matki Boskiej Częstochowskiej został przeniesiony na Śląsk, ponieważ obawiano się, że może zostać zniszczony lub ukradziony przez zbliżające się szwedzkie wojska. W 1682 roku, z okazji 300-lecia Jasnej Góry, obraz został ponownie odnowiony, a na jego odwrocie przyklejono malowidło, które przedstawia historię obrazu w kilkunastu scenach. Kolejne zmiany miały miejsce w 1705 roku. Paulin Makary Sztyftowski przemalował płaszcz i suknię Maryi oraz Dzieciątka. Do płaszcza Maryi wbił 28 mosiężnych gwiazdek.
Kolejną osobą, która zajęła się obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, był znakomity konserwator dzieł sztuki prof. Jan Rutkowski. W latach 1925-26 usunął nałożone wcześniej farby olejne, sadze z twarzy obu postaci, mosiężne gwiazdki i ślady gwoździ po mocowaniu sukienek. Zdjął też malowidło z rewersu obrazu i umieścił je na lipowej desce, którą następnie przytwierdził do obrazu. Powstał w ten sposób zaplecek, który od 1980 roku można oglądać w jasnogórskim Muzeum 600-lecia. Artysta oczyścił także oryginalne deski, na których namalowany został obraz Matki Boskiej Częstochowskiej.
W czasie II wojny światowej Czarna Madonna była ukrywana. Po zakończeniu wojny obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej kompleksowo zajął się prof. Rudolf Kozłowski. Zbadał on obraz za pomocą promieni rentgenowskich, pod mikroskopem, a także wykorzystując kryteria mikropaleontologiczne i mineralogiczne. W 2012 roku miała miejsce kolejna próba zniszczenia Czarnej Madonny za pomocą żarówek wypełnionych czarną farbą. Wizerunek ochroniła pancerna szyba zainstalowana tuż przed obrazem.
